هوشنگ مرادی کرمانی از مشهورترین نویسندگان معاصر است که آثار سینمایی و تلویزیونی زیادی مانند قصه‌های مجید با اقتباس از نوشته‌های او ساخته شده‌اند.

نگاهی بر زندگی‎نامه هوشنگ مرادی کرمانی

هوشنگ مرادی کرمانی نویسندۀ معاصر ایران در حوزۀ داستان و فیلم‌نامه است که با اقتباس از آثار او چندین فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی ساخته شده است. یکی از مشهورترین آثار او مجموعۀ «قصه‌های مجید» نام دارد که تاکنون بیش از 23 بار تجدید چاپ شده است. هوشنگ مرادی کرمانی تاکنون دو مرتبه نامزد دریافت جایزۀ جهانی اندرسن شده است. در این مقاله نگاهی به زندگینامه این نویسنده ایرانی خواهیم داشت.

شرح حال هوشنگ مرادی کرمانی

هوشنگ مرادی کرمانی در سال 1323 خورشیدی در روستایی به نام «سیرچ» که از توابع بخش شهداد کرمان است چشم به جهان گشود. او تحصیلات خود را تا مقطع پنجم ابتدایی در همان روستا ادامه داد و سپس به کرمان رفته و تحصیلات دبیرستان را در آنجا گذراند. او سپس به تهران مهاجرت کرد و موفق شد لیسانس زبان انگلیسی دریافت کند و دورۀ دانشکده هنرهای دراماتیک را نیز بگذراند.

مرادی کرمانی نویسندگی را در کرمان و در همکاری با رادیو محلی کرمان آغاز کرد. اولین مجموعۀ داستانی او در مجلۀ خوشه که سردبیر آن احمد شاملو بود منتشر شد که «کوچه ما خوشبخت‌ها» نام داشت. اولین کتاب داستان او با عنوان «معصومه» و سپس کتاب «من غزال ترسیده‌ای هستم» نیز در اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه خورشیدی چاپ و منتشر شدند.

آثار هوشنگ مرادی کرمانی

از هوشنگ مرادی کرمانی آثار زیادی بر جای مانده است که برخی از آنها به شرح زیر هستند:

قصه‌های مجید

داستان «قصه‌های مجید» در سال 1353 خورشیدی خلق شده و نخستین جلد این مجموعه پنج جلدی در سال 1358 منتشر شده است. این داستان دربارۀ شخصیتی به نام مجید است که با مادربزرگ خود زندگی می‌کند و ماجراهایی در این کتاب روایت می‌شود که برای این شخصیت اتفاق می‌افتد. این داستان ابتدا به صورت یک برنامه رادیویی پخش شد زیرا مرادی کرمانی به مدت 7 سال از نویسندگان داستان‌های رادیو بود. برنامه قصه‌های مجید در 140 قسمت از رادیو پخش شد و تبدیل به پرمخاطب‌ترین داستان رادیویی او شد.

داستان «سماور» از این مجموعه داستان، اولین اثر از هوشنگ مرادی کرمانی بود که به زبان انگلیسی ترجمه شد و برای یونیسف نیز ارسال شد. بر اساس مجموعۀ قصه‌های مجید مرادی کرمانی، مجموعۀ تلویزیونی به همین نام توسط کیومرث پوراحمد ساخته شد و از تلویزیون ایران پخش شد. همچنین سه فیلم با عنوان‌های «شرم»، «صبح روز بعد» و «نان و شعر» نیز توسط این کارگردان بر اساس قصه‌های مجید ساخته شده است.

شما که غریبه نیستید

این کتاب شرح حال نویسنده است و از کودکی او در روستای سیرچ کرمان تا جوانی او در تهران را تشریح می‌کند. این کتاب برگزیدۀ کتاب شورای کودک در سال 1384 بوده و سرنوشت کودکی را بیان می‌کند که تسلیم شرایط سخت نشده و در هر شرایطی به هدف خود اندیشیده است.

مهمان مامان

این اثر داستانی در سال 1380 منتشر شد و شادروان داریوش مهرجویی در سال 1382 فیلمی را با همین نام از روی این کتاب ساخت. این فیلم توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از جشنواره فیلم فجر دریافت کند.

آب انبار

داستان «آب انبار» دربارۀ شاگردان یک مکتب‌خانه شهری است که آب انبار دارد. این کتاب در سال 1392 چاپ و منتشر شد.

بچه‌های قالیباف‌خانه

این کتاب از دو داستان تشکیل شده است و شرح حال کودکان فقیر کرمانی است که از سنین کودکی مجبور به قالیبافی هستند. این کتاب به سه زبان انگلیسی، کره‌ای و روسی ترجمه شده و دیپلم افتخار دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان و رئیس هیئت داوران جایزۀ جهانی هانس کریستین اندرسون را در کارنامه خود دارد.

مربای شیرین

این اثر در سال 1999 میلادی از سوی کتابخانه بین‌المللی مونیخ آلمان برگزیده شده است. بر اساس این کتاب، فیلمی به همین نام به نویسندگی فرهاد توحیدی و کارگردانی مرضیه برومند ساخته شده است.

تنور

در این مجموعه داستانی که در سال 1392 به چاپ رسیده است، نویسنده در فضایی صمیمی و ساده به شرح اتفاقات روستا و کودکان آن می‌پردازد. بر اساس این داستان، فیلمی به همین نام توسط فرهنگ خاتمی تهیه و کارگردانی شده و دیپلم افتخار جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان را کسب کرده است.

سایر آثار هوشنگ مرادی کرمانی

از هوشنگ مرادی کرمانی آثار زیادی منتشر شده که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشت بر پوست
• خمره
• چکمه
• نخل
• لبخند انار
• نه تر و نه خشک
• پلوخورش
• مثل ماه شب چهارده
• نازبالش
• هوشنگ دوم
• قاشق چایخوری
• ته خیار

مرادی کرمانی فیلم‌نامه‌های متعددی نیز برای آثار سینمایی نوشته است. فیلم‌نامۀ فیلم‌های «کاکلی»، «تیک تاک» و «کیسه برنج» توسط مرادی کرمانی نگاشته شده‌اند.

افتخارات و جوایز مرادی کرمانی

هوشنگ مرادی کرمانی دو مرتبه در سال‌های 1986 و 2014 میلادی نامزد دریافت جایزه هانس کریستین اندرسن شد که این جایزه به نوبل کوچک نیز مشهور است. عنوان نویسنده برگزیده کشور کاستاریکا، جایزه مهرگان ادب، جایزه کتاب سال 1994 کودکان و نوجوانان اتریش و جایزه خوزه مارتینی (نویسنده و قهرمان ملی آمریکای لاتین) در سال 1995 میلادی از جمله جوایز و افتخارات مرادی کرمانی در عرصه نویسندگی است.

از این نویسنده ایرانی در سال 1384 به عنوان چهرۀ ماندگار تقدیر شد. مرادی کرمانی عضویت پیوسته در فرهنگستان زبان و ادب فارسی را دارد که یکی از چهار فرهنگستان ایران است که به زبان و ادبیات فارسی می‌پردازد.

مرادی کرمانی پس از نام‌گذاری یکی از خیابان‌های فرعی مقابل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نام او گفت:

«من در کتابم زنده هستم، در عین این‌که جایزه را دوست دارم و تشویق را دوست دارم، باید بگویم این‌ها دورچین غذای اصلی هستند. باغچه‌بان آدم کمی نبود؛ خیلی کار کرد و خیلی سختی کشید. همه این افراد حاصل سختی، رنج، تلاش و کوشش هستند. صمد بهرنگی به دنبال این بود که کودکان را کتاب‌خوان کند و از این روستا به آن روستا کتاب می‌برد. بهرنگی جزء اولین کسانی بود که راجع‌به بچه‌های روستایی و بچه‌های فرودست و آسیب‌پذیر جامعه داستان نوشت و دیگران از او یاد گرفتند و به دنبال او رفتند.»