ایران درودی از نقاشان معاصر ایرانی و یکی از پیشگامان تاثیرگذار در نقاشی نوگرایی ایران است. او جزء چهره‌های هنری شناخته‌شدۀ ایرانی در عرصۀ بین‌الملل است.

نگاهی بر زندگی‎نامه ایران درودی

ایران درودی، نقاش مشهور ایرانی در دوران معاصر است که در سال 1400 خورشیدی دیده از جهان فروبست. او را میتوان از پیشگامان نقاشی نوگرای ایران دانست. ایران درودی آثار زیادی از خود بر جای گذاشته و جزء چهره‌های شناخته شدۀ ایرانی در سطح بین‌المللی است. درودی به غیر از نقاشی در حوزۀ نویسندگی، کارگردانی و نقد هنری نیز آثاری از خود بر جای گذاشته است. او چند سال استاد تاریخ هنر در دانشگاه شریف بود. در این مقاله به شرح حال این هنرمند ایرانی خواهیم پرداخت.

شرح حال ایران درودی

ایران درودی در سال 1315 خورشیدی در شهر نیشابور زاده شد. مادر او مهاجر قفقازی بود که پس از انقلاب اکتبر به ایران کوچ کرده بود. خانوادۀ او مدتی ساکن اروپا بودند و با آغاز جنگ جهانی دوم به ایران بازگشتند. درودی در سال 1934 برای ادامه تحصیل در رشته نقاشی به پاریس رفت و در دانشکده‌ها و آموزشگاه‌هایی همچون مدرسه لوور پاریس، مدرسه هنرهای زیبای پاریس و دانشکده سلطنتی بروکسل به تحصیل هنر پرداخت. او پس از اتمام تحصیلات خود به ایران بازگشت و نمایشگاهی از اولین آثارش را در سال 1339 خورشیدی در تالار فرهنگ ایران دایر کرد.

درودی در بیش از 250 نمایشگاه گروهی و 63 نمایشگاه انفرادی در سراسر جهان شرکت کرده و آثار خود را به معرض نمایش عموم گذاشته است. او در دهۀ 40 خورشیدی توانست آثار خود را در شهرهای مختلف اروپایی به معرض نمایش بگذارد.

در فاصلۀ دو نقطه

اولین اثر او در نویسندگی، کتاب «در فاصلۀ دو نقطه» بود. او در این کتاب به شرح ماجرای زندگی خود از زمان تولد پرداخته و هرچه را که در ساخت شخصیت او تاثیرگذار بوده شرح داده است.

متن‌های زیر برگرفته از این کتاب هستند:

«تا این مرحله از زندگی دانسته‌ام که می‌باید کوله‌بار غم‌ها و دلتنگی‌ها را بر زمین گذارد و به استقبال آینده رفت حتی اگر این آینده یک روز یا یک ساعت یا فقط یک لحظه باشد. مطمئن هستم بهترین لحظه، لحظۀ بعدی زندگی‌ام خواهد بود. شاید لحظۀ بعدی، نوید خلق اثری باشد که هنوز نیافریده‌ام. ولی در لحظۀ بعدی، اثری به ابعاد آرزوهایم، اثری به رنگ عشق‌هایم، اثری به شفافیت تمام آینه‌ها، خلق خواهم کرد و سپس این اثر را در بالاترین نقطۀ آسمان بر خواهم افراشت تا تصویر تمامی این جهان در آن انعکاس یابد.»

«در باور من، مشکل ناهماهنگی از زمانی بروز می‌کند که هیاهو و همهمه را می‌شنویم و صدایی که با درون ما هماهنگ است در میان سایر صداها گم می‌شود. ما هرچه را در مقابل دیدگانمان قرار می‌گیرد، با هم و به یکسان می‌نگریم و فرصت «انتخاب» را از دست می‌دهیم. فقط انسان‌های برگزیده‌اند که زواید را نمی‌بینند و صدای حقیقت را با وجود هیاهوها می‌شنوند. نادرند کسانی که به ندای قلب خود گوش فرا می‌دهند و در مرداب، به رویش نیلوفر آبی می‌نگرند.»

سبک ایران درودی

برخی از منتقدان، سبک درودی را مابین فراواقع‌گرایی (سورئالیسم) و نمادگرایی (سمبولیسم) می‌دانند. برخی اعتقاد دارند که او پیرو مکتب خاصی نیست و به نوعی اصالت سبکی رسیده است و نام سبک او را «ایران درودیسم» می‌گذارند.

درودی شاگرد مستقیم سالوادور دالی بوده و او را میتوان تنها زن ایرانی و حتی تنها زن از مشرق زمین دانست که توانسته شاگرد سالوادور باشد. سالوادور دالی، نقاش اسپانیایی در سبک فراواقع‌گرایی بود. درودی به یاد خواهر خود که مرواریددوز قابل و طراح لباس بود و طراحی و دوخت شنل تاج‌گذاری فرح پهلوی را نیز انجام داده بود، در برخی از تابلوهای خود مرواریدهایی را به یاد خواهرش کشیده است.

یادمان‌های ایران درودی

تاکنون چند فیلم مستند ساخته شده و به توصیف این شخصیت برجسته هنری پرداخته‌اند. از جمله این فیلم‌ها میتوان به فیلم «مستندی دربارۀ ایران درودی» اشاره کرد که به کارگردانی حسن امامی ساخته شد. همچنین در سال 1384 فیلمی توسط امید بنکدار و کیوان علیمحمدی با عنوان «چه شگفت‌انگیز است عشق که هم زخم است و هم مرهم» دربارۀ ایران درودی ساخته شده است. فیلمی نیز با عنوان «ایران درودی، نقاش لحظه‌های اثیری» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی بهمن مقصودلو ساخته شده که به معرفی و شرح حال این بانوی هنرمند ایرانی می‌پردازد.

احمد شاملو، شاعر مشهور ایرانی در سال 1351 شعری سرود که عنوان آن «اشارتی» نام داشت و محوریت آن به نقاشی می‌پرداخت. او این شعر را به درودی اهدا کرده و در مجموعۀ شعر خود با عنوان «ابراهیم در آتش» منتشر کرده است. درودی نیز این شعر را در قسمت مقدمۀ کتاب خود آورده است.

پیش از تو صورتگران، بسیار از آمیزۀ برگ‌‌ها آهوان برآوردند؛

یا در خطوطِ کوهپایه‌‌ای، رمه‌ای که شبان‌‌اش در کج و کوجِ ابر و ستیغِ کوه نهان است؛

یا به سیری و سادگی در جنگلِ پُرنگارِ مه‌‌آلود گوزنی را گرسنه که ماغ می‌کشد.

تو خطوطِ شباهت را تصویر کن:

آه و آهن و آهکِ زنده

دود و دروغ و درد را

که خاموشی

تقوای ما نیست.

سکوتِ آب می‌تواند خشکی باشد و فریادِ عطش؛

سکوتِ گندم می‌تواند گرسنگی باشد و غریوِ پیروزمندِ قحط؛

همچنان که سکوتِ آفتاب

ظلمات است

اما سکوتِ آدمی فقدانِ جهان و خداست:

غریو را تصویر کن!

عصرِ مرا در منحنی‌ تازیانه به نیش‌خطِ رنج؛

همسایۀ مرا بیگانه با امید و خدا؛

و حرمتِ ما را که به دینار و درم برکشیده‌اند و فروخته

تمامی‌ِ الفاظِ جهان را در اختیار داشتیم و آن نگفتیم که به کار آید

چرا که تنها یک سخن

یک سخن در میانه نبود:

ــ آزادی!

ما نگفتیم

تو تصویرش کن!

فعالیت‌های ایران درودی

درودی به غیر از نمایشگاه‌های گروهی و انفرادی بیشماری که در ایران و سایر کشورها برگزار کرد، در حوزه‌های دیگری نیز فعالیت‌های هنری داشت. از جمله فعالیت‌های او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهیه‌کنندگی و کارگردانی بیشتر از 850 ساعت فیلم مستند با عنوان «شناسایی هنر» برای تلویزیون ایران
• کارگردان فیلم مستند «بی‌ینال ونیز»
• انتشار سلسله مقالاتی دربارۀ نقد نقاشی در مطبوعات ایران
• انجام تحقیقاتی دربارۀ «هنر هخامنشیان» و انتشار آن در مجله‌های سخن و نگین
• انتشار آثار نقاشی و اثر «نفت» که به ادعای شاملو نقش مهمی در معرفی نقاشی معاصر ایران به جهانیان داشت.

درگذشت ایران درودی

ایران درودی در شهریور 1400 خورشیدی درگذشت. او در اواخر عمر بیمار بود و حتی به بیماری کرونا نیز مبتلا شد. مزار این هنرمند بزرگ ایرانی در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران واقع شده است.