جلال آل احمد از مطرح‌ترین نویسندگان معاصر ایران است که تاثیر ماندگاری در جنبش روشنفکری و نویسندگی بر جای گذاشت. او همسر سیمین دانشور نویسندۀ کتاب سووشون است.

نگاهی بر زندگی‎نامه جلال آل احمد

جلال آل احمد را میتوان یکی از مطرح‌ترین نویسندگان دوران معاصر به شمار آورد که به غیر از نویسندگی در ترجمه و نقد ادبی نیز صاحب‌نظر بود. او همسر سیمین دانشور، نویسندۀ مشهور زن ایرانی است که با انتشار کتاب سووشون به شهرت رسید. آل احمد بیشتر شهرت خود را در دهۀ 40 به دست آورد و توانست در جنبش روشنفکری و نویسندگی ایران تاثیر ماندگار و قابل توجهی بر جای بگذارد. با ما همراه باشید تا با شرح حال این نویسندۀ ایرانی بیشتر آشنا شوید.

شرح حال جلال آل احمد

جلال آل احمد در سال 1302 خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. او در یک خانوادۀ مذهبی به دنیا آمد و پسر عموی روحانی معروف شیعه، سید محمود طالقانی بود. اصالت خانوادگی او به شهرستان طالقان برمی‌گردد. او پس از پایان دوران دبستان برخلاف خواست پدر که مخالف ادامه تحصیل او بود، در دارالفنون ثبت‌نام کرد و پنهان از پدر در کلاس‌های شبانه آن شرکت می‌کرد. او روزها را کار می‌کرد و با درآمد آن درس می‌خواند و به این ترتیب دوران دبیرستان را تمام کرد.

او در دوران کودکی و نوجوانی به دلیل آنکه تمام افراد خانواده‌اش از طبقه روحانیون بودند، تحت تاثیر تربیتی مذهبی قرار داشت. او در سن بیست سالگی برای ادامه تحصیل در رشته طلبگی و ادامه دادن راه پدر راهی نجف می‌شود ولی پس از سه ماه به تهران بازمی‌گردد. او به دلیل پشت کردن به روحانیت و پیوستن به حزب توده از خانواده طرد می‌شود.

 جلال آل احمد در سال 1322 خورشیدی وارد دانشسرای عالی شده و تحصیلات خود را در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی ادامه می‌دهد و پس از انصراف از اتمام تحصیلات خود در ردۀ دکترا، به تدریس در مدرسه می‌پردازد. او به غیر از داستان به نوشتن مقالات اجتماعی و سفرنامه‌ها و ترجمه‌های مختلفی نیز می‌پردازد. او با انتشار دومین کتاب خود به نام «از رنجی که می‌بریم»، از حزب توده نیز کناره گرفت و بیشتر وقت خود را صرف نگارش کرد.

پدرش با ازدواج جلال و سیمین مخالف بود و تا سال‌ها به خانۀ آنها نرفت و او برخلاف مخالفت پدر با سیمین دانشور ازدواج کرد. بازگشت مجدد جلال به عرصۀ سیاست، همزمان با ظهور جبهۀ ملی و مصدق بود که منجر به ملی شدن صنعت نفت شد. او در سال 1332 باز هم از جریانات سیاسی کناره گرفت و آثاری مانند «بازگشت از شوروی» اثر آندره ژید را ترجمه کرد. همچنین ترجمۀ «دست‌های آلوده» اثر سارتر نیز مربوط به همین سال‌هاست. جلال پس از کودتای 28 مرداد تا مدتی دچار افسردگی شد و کتاب دیگری با عنوان «سرگذشت کندوها» را به چاپ رساند.

آثار جلال آل احمد

جلال آل احمد در مدت زندگانی خود توانست خدمات زیادی به ادبیات فارسی ارائه کند. او با ترجمۀ آثار ادبی نویسندگان خارجی، توانست افرادی مانند آلبر کامو را به جامعه ادبی معرفی کند. او با فعالیت‌های خود موفق شد شعر نوی نیمایی را بیشتر به جامعه معرفی کند و در گسترش آن بکوشد. جلال به نوعی راهی را که صادق هدایت و محمدعلی جمال‌زاده آغاز کرده بودند، ادامه داد و ساده‌نویسی و استفاده از زبان و لحن مردم عامی را در گفتگوها به اوج رساند.

 تاثیر او بر ادبیات معاصر ایران به حدی بود که او را در دهۀ 40 به عنوان پدر خواندۀ ادبیات ایران در نظر می‌گیرند. نثر او غیر از اینکه بلیغ و شیواست، صریح و عصبی و پرخاشگر نیز هست. نثر او را نثری برونگرا می‌دانند که با کمک دو عامل نثر کهن فارسی و نویسندگان پیشگام فرانسوی به آن دست یافته است.

برخی از آثار معروف او به شرح زیر هستند:

دید و بازدید

«دید و بازدید» نام نخستین مجموعه داستان از جلال آل احمد است و در سال 1324 منتشر شده است. این کتاب شامل 12 داستان کوتاه است که متن ساده و روان آنها سبب کشش خواننده می‌شود.

از رنجی که می‌بریم

«از رنجی که می‌بریم» نام دومین مجموعۀ داستانی جلال است که هفت داستان کوتاه دارد. رویکرد جلال در این کتاب سیاسی است و شرایط دشوار زندانیان سیاسی رژیم پهلوی را نشان می‌دهد. برخی از داستان‌های کتاب نیز به وضعیت اجتماعی ایران در آن دوران می‌پردازند.

تات‌نشین‌های بلوک زهرا

«تات‌نشین‌های بلوک زهرا»، عنوان سفرنامه‌ای است که توسط جلال آل احمد به نگارش درآمده است. او در این کتاب به معرفی تات‌های شهرستان تاکستان در استان قزوین می‌پردازد. او در کودکی به همراه پدرش از تهران به ابراهیم‌آباد قزوین سفر می‌کند و وقایعی را که در این سفر دیده است، در این کتاب شرح می‌دهد. ابراهیم‌آباد روستایی در استان قزوین است که مردم آن به زبان تاتی سخن می‌گویند و زادگاه یکی از والدین جلال بوده است.

اورازان

اورازان نام روستایی در شهرستان طالقان است که روستای پدری جلال بوده و او این روستا را در کتابی به همین نام وصف می‌کند. مردم این روستا نیز به زبان تاتی سخن می‌گویند.

مدیر مدرسه

«مدیر مدرسه» از مشهورترین آثار جلال آل احمد است که در سال 1337 منتشر شد. راوی داستان یک آموزگار است که از آموزگاری و دردسرهای این کار خسته شده است.

سرگذشت کندوها

«سرگذشت کندوها»، کتابی است که دو داستان را به موازات هم پیش می‌برد. فصل اول کتاب به ماجرای فردی می‌پردازد که صاحب کندو شده و آنها را تکثیر می‌کند. فصل دوم کتاب از نگاه زنبورها روایت می‌شود. در بخش سوم داستان، زنبورها کوچ کرده و از آنجا می‌روند.

غرب‌زدگی

جلال در کتاب «غرب‌زدگی» به نقاط ضعف فرهنگی و اجتماعی ایرانیان در مقابل هجوم فرهنگ غرب می‌پردازد و تاثیراتی که روابط ایران با غرب بر فرهنگ و هویت ملی می‌گذارد را مطرح می‌کند.

سنگی بر گوری

سنگی بر گوری که یک خودزندگی‌نامه است، پیش از مرگ جلال به نگارش درآمده، اما پس از مرگ او منتشر شده است. او در این کتاب به ناباروری خود پرداخته که باعث شده تا ازدواجش با سیمین دانشور بی‌فرزند باقی بماند.

سایر آثار جلال آل احمد

آثار دیگری نیز از جلال باقی مانده که به شرح زیر هستند:

• پنج داستان متشکل از 5 داستان کوتاه

• نون والقلم

• نفرین زمین

• زن زیادی

• سه تار

• سفرنامه‌های سفر روس، سفر فرنگ، سفر آمریکا

• خسی در میقات که دربارۀ سفرنامۀ حج جلال است

• سفر به ولایت عزرائیل که سفرنامه‌ای دربارۀ سفر جلال به اسرائیل است

• مقالاتی مانند کارنامه سه ساله، در خدمتیم، نیما چشم جلال بود و ...

• ترجمه‌های قمارباز داستایفسکی، بیگانه اثر آلبر کامو، سوءتفاهم آلبرکامو و ...

درگذشت آل احمد

جلال آل احمد در سال 1348 خورشیدی در اسالم گیلان درگذشت. آرامگاه او در شبستان مسجد فیروزآبادی در شهر ری واقع شده است. برادر جلال معتقد بود که او توسط ساواک به قتل رسیده، اما سیمین دانشور در کتاب «غروب جلال»، علت مرگ او را آمبولی ریه در اثر مصرف مشروبات الکلی و سیگار عنوان می‌کند.