فروغ فرخزاد از شاعران مطرح ایرانی است که جزء پیشگامان شعر نوی فارسی به شمار می‌آید. او اولین شاعری است که در اشعارش از معشوق مرد نام می‌برد.

زندگینامه فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد یکی از شاعران مطرح ایران در دوران حکومت پهلوی بود که یکی از پیشگامان شعر نوی فارسی به شمار می‌آید. او را یکی از جلوه‌های فرهنگی فمینیسم در ایران می‌دانند. در این مقاله قصد داریم نگاهی بر زندگینامه فروغ فرخزاد، این شاعر توانای ایرانی داشته باشیم. لطفا تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

شرح زندگی فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد در سال 1313 در تهران متولد شد. او در سن نوجوانی غزل می‌سرود ولی هیچ‌گاه آنها را منتشر نکرد. فروغ در سن 15 سالگی با ورود به هنرستان کمال‌الملک به آموختن نقاشی روی آورد.

 هنرستان کمال‌الملک که در سال 1289 خورشیدی تاسیس شده بود، دوره‌های آموزش نقاشی، منبت‌کاری، مجسمه‌سازی و ... را برگزار می‌کرد. فروغ در این هنرستان زیر نظر بهجت صدر محلاتی و علی اصغر پتگر، آموزش نقاشی دید. بهجت صدر محلاتی از نقاشان زن ایرانی بود که به عنوان هنرمند زن تاثیرگذار دوران خودش شناخته می‌شود و جایگاه ویژه‌ای در هنر معاصر ایران دارد. علی اصغر پتگر نیز نقاش واقع‌گرای برجسته معاصر است که بسیاری از هنرمندان ایران معاصر شاگرد وی بوده‌اند.

فروغ در هنرستان کمال‌الملک با سهراب سپهری آشنا شد. او در سن 16 سالگی برخلاف مخالف خانواده، هنرستان را رها کرد و با پرویز شاپور، نویسنده ایرانی ازدواج کرد که پس از مدتی این ازدواج منجر به جدایی شد.

شعرهای فروغ فرخزاد

اولین مجموعه شعر فروغ فرخزاد، اسیر نام داشت و در سال 1331 منتشر شد. شجاع الدین شفا که ادیب، نویسنده و مترجم ایرانی بود برای این مجموعه مقدمه‌ای نوشته بود و از خوانندگان خواسته بود که بدون قضاوت و داوری این اشعار را بخوانند. دلیل این امر این بود که اشعار فروغ در ایران آن زمان، جدید بود و با احساس سر و کار داشت. اشعار او را میتوان با آلفونسینا استورنی مقایسه کرد که شاعر نوگرا و نویسندۀ فمنیست آمریکای لاتین بود.

مجموعۀ اسیر 43 قطعه شعر دارد و تمام شعرهای این کتاب در قالب چهارپاره یا دوبیتی پیوسته سروده شده‌اند. این قالب شعری در دوران پس از مشروطیت در ایران رواج پیدا کرد. محمد حقوقی، شاعر و منتقد ادبی معاصر که عمدۀ آثارش در نقد و معرفی شاعرانی مانند نیما یوشیج، سهراب سپهری، شاملو، فروغ فرخزاد و مهدی اخوان ثالث بوده است، در وصف شعرهای این مجموعه می‌گوید: «شعرهای این دفتر دربردارندۀ صمیمانه‌ترین و گستاخانه‌ترین احساسات زنانۀ شاعر است. شاعر در سروده‌های خود نمی‌داند دنبال چه می‌گردد و از من عاصی خود صحبت می‌کند».

در سال 1335، فروغ دومین مجموعه شعر خود را با عنوان دیوار منتشر کرد. این مجموعه شامل 25 قطعه شعر است. در سال 1336، سومین مجموعه شعر فروغ فرخزاد با عنوان عصیان شامل 16 قطعه شعر منتشر شد.

چهارمین مجموعه شعر فروغ در سال 1343 منتشر شد و این مجموعه، «تولدی دیگر» نام دارد. فروغ فرخزاد این مجموعه را به ابراهیم گلستان تقدیم کرد.

پنجمین مجموعه شعر او که «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» نام دارد شامل 7 قطعه شعر است و 7 سال پس از درگذشت او منتشر شده است.

فروغ اولین شخصی است که در شعر خود از چهرۀ مرد زمینی به عنوان معشوق صحبت کرده است و تا پیش از آن معشوق در اشعار فارسی یا معشوق زن بوده و یا فردیت نداشته و به عنوان یک موجود جمعی بدون هویت خاصی از آن نام برده شده است.

سیروس شمیسا، استاد ادبیات فارسی و نویسنده ایرانی معتقد است که شعرهای فروغ بی‌پروا بوده و برخلاف شاعران پیشین خود بوده است و ادبیات فارسی ایران به این نگرش نیاز داشته است ولی متاسفانه برخی از اشعار وی با پیش‌داوری عجولانه و غیرعلمی مواجه شدند. شمیسا معتقد است که شاعران بسیاری از جمله سهراب سپهری تحت تاثیر زبان فروغ قرار گرفته‌اند.

تاثیرگذاری فروغ حتی بر شاعران غیر ایرانی نیز مشهود است. غاده السمان که نویسنده و ادیب زن اهل کشور سوریه است، گفته که از فروغ در اشعارش الهام گرفته است. این شخص جزء بنیان‌گذاران شعر نو در ادبیات عرب به شمار می‌رود.

سایر فعالیت‌های فروغ فرخزاد

فروغ در سال 1337 با ابراهیم گلستان آشنا شد و در سازمان فیلم گلستان مشغول به کار شد. ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز ایرانی بود که یکی از شخصیت‌های پیشگام در موج نوی سینمای ایران به شمار می‌آید. فروغ در نمایشنامه‌ای اثر لوئیجی پیراندلو با نام «شش شخصیت در جستجوی نویسنده» بازی کرده است. او همچنین در فیلم خشت و آینه که کارگردانی آن را خود ابراهیم گلستان بر عهده داشت نیز ایفای نقش کرده است.

گفته شده که او در اواخر عمرش در حال نوشتن فیلمنامه‌ای بوده که حقیقت زندگی زن ایرانی را به تصویر می‌کشیده است.

سرانجام فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد در 24 بهمن 1345 خورشیدی در سن 32 سالگی هنگامی که در حال رانندگی با خودروی ابراهیم گلستان بود تصادف می‌کند و این تصادف منجر به فوت او می‌شود. او در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد در حالیکه بزرگان بسیاری مانند جلال آل احمد، احمد شاملو، صادق چوبک، هوشنگ ابتهاج، مهدی اخوان ثالث و بهرام بیضایی در مراسم او حضور داشتند. سه فیلم مستند توسط ناصر صفاریان، کارگردان و مستندساز ایرانی دربارۀ فروغ فرخزاد ساخته و منتشر شده است.