انقلاب صنعتی چهارم تغییرات زیادی در دنیای فناوری به وجود آورده است. هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء از جمله فناوری‌های عرضه شده در انقلاب صنعتی چهارم هستند.

انقلاب صنعتی چهارم

از اولین باری که انسان در روش زندگی خود تغییراتی ایجاد کرد و از طریق اهلی کردن حیوانات به کشاورزی روی آورد، هزاران سال می‌گذرد. انقلاب کشاورزی منجر به شهرنشینی و ظهور شهرها گردید. مجموعه انقلاب‌های صنعتی که از اوایل قرن 18 آغاز شدند سبب جایگزینی قدرت مکانیک به جای قدرت بازو شدند.

انقلاب صنعتی اول با ساخت موتور بخار شروع شد و منجر به تولید مکانیکی گردید. انقلاب صنعتی دوم با بهره‌گیری از اختراع برق، تولید انبوه را امکان‌‎پذیر ساخت. انقلاب صنعتی سوم که به آن انقلاب کامیپوتر و دیجیتال هم می‌گویند منجر به تولید رایانۀ شخصی و ظهور اینترنت گردید. انقلاب صنعتی چهارم مبتنی بر اینترنت موبایل، حسگرهای قوی، هوش مصنوعی و ... است.

(به آموزش پارادایم‌های کسب و کار مراجعه کنید)

اینترنت اشیاء: فناوری انقلاب صنعتی چهارم

با افزایش قدرت کامپیوتر، این امکان فراهم شده که هرچیزی را بتوان به اینترنت متصل کرد. می‌توان تمام اشیاء را از طریق حسگرها به اینترنت متصل نموده و خدمات مختلف را تحلیل کرد. در واقع اینترنت اشیاء، شکل سادۀ ارتباط بین اشیاء (محصولات، محل، خدمات و ...) و افراد را ممکن ساخته و فناوری پلتفرم‌های متنوع را به وجود می‌آورد.

اینترنت اشیاء که یکی از فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم است، باعث افزایش بهره‌وری می‌شود. همچنین هزینه‌های ارائۀ خدمات کاهش می‌یابد و کارایی استفاده از منابع افزایش می‌یابد. از جمله تبعات منفی گسترش اینترنت اشیاء این است که برخی از مشاغل مانند کارگران بدون مهارت خاص از بین می‌روند و حریم خصوصی نیز نابود می‌شود.

کلان داده‌ها

از اصطلاح کلان داده برای تعریف داده‌ها در حجم انبوه استفاده می‌شود. وقتی از کلان داده صحبت می‌کنیم بیشتر از یک وضعیت حرف می‌زنیم که در آن حجم زیادی از داده‌ها با سرعت زیاد و تنوع گسترده تولید می‌شوند. حجم داده‌هایی که امروزه در اختیار سازمان‌ها قرار دارد روبه افزایش است و ما با مشکل تجزیه و تحلیل آنها روبرو هستیم.

با استفاده از اهرم کلان داده، می‌توان به تصمیم‌سازی سریع در طیف وسیعی از صنایع دست پیدا کرد. اصطلاح کلان داده نه تنها به اندازه یا حجم داده بلکه به انواع داده‌ها و سرعت داده‌ها نیز اطلاق می‌شود.

هوش مصنوعی، مطرح‌ترین فناوری انقلاب صنعتی چهارم

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور پیدا می‌کند ولی هوش طبیعی توسط جانوران و انسان‌ها نمایش می‌یابد. هوش مصنوعی امروزه توسط موتورهای جستجو، خودروهای بدون راننده، سامانه‌های پیشنهادگر، تصمیم‌گیری خودکار و ... مورد استفاده است.

سامانه‌های پیشنهادگر، رفتار کاربران خود را تحلیل می‌کنند و بهترین گزینه را به کاربران پیشنهاد می‌دهند. هوش مصنوعی از وضعیت‌های قبلی یاد می‌گیرد و بر اساس داده‌ها و تجربیات گذشته، فرآیند تصمیم‌گیری آینده را راحت و سریع می‌سازد. در آینده امکان دارد بسیاری از مشاغل و طیف وسیعی از کارها که امروزه توسط انسان‌ها انجام می‌شوند، توسط هوش مصنوعی پیش بروند.

زنجیرۀ بلوکی (بلاکچین)

زنجیرۀ بلوکی، یک دفترکل دیجیتالی غیر قابل تخریب از معاملات اقتصادی است که می‌تواند نه تنها برای ضبط معاملات مالی بلکه برای ثبت هر دارایی ارزشمندی نیز استفاده شود. ارزهای دیجیتال تحت نام زنجیرۀ بلوکی هستند و ردیابی تراکنش‌های معتبر را در یک الگوی توزیع شده حفظ می‌کنند. زنجیرۀ بلوکی، امنیت معامله‌های آنلاین را افزایش می‌دهد. این زنجیره قادر است یکپارچگی محتوای داده‌ها را در صورتی که داده‌های زیادی همزمان ثبت و اصلاح شوند حفظ کند.

چاپ سه بعدی، فناوری‌های عصبی و ربات‌ها

چاپگرهای سه‌بعدی می‌توانند بدون نیاز به دستگاه‌های پیچیده، محصولات مختلفی از جنس پلاستیک، آلیاژهای پیشرفته، فولاد ضدزنگ، سرامیک، آلومینیوم و ... بسازند. این چاپگرها علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه، موانع سرعت تولید را نیز حذف می‌کنند. چاپگرهای سه‌بعدی باعث می‌شوند که توسعۀ محصولات سرعت یابد و زمان چرخۀ طراحی تا ساخت کوتاه شود و حمل و نقل نیز کاهش یابد که به نوبۀ خود روی محیط زیست تاثیر مثبتی دارد. ولی تبعات منفی مانند افزایش تولید زباله، از بین رفتن شغل در صنایع، کاهش کیفیت محصول و ... نیز دربرخواهند داشت.

این موضوع شامل پیوند حافظۀ مصنوعی کامل در مغز انسان است. با این روش افراد معلول قادر خواهند بود اندام معلول و یا صندلی چرخدار خود را با مغز خودشان کنترل کنند. البته عده‌ای معتقدند که در این روش، احساس انسانی از بین خواهد رفت و خطوط بین انسان و ماشین تیره خواهد شد.

ربات‌ها در مشاغل زیادی از ساخت و تولید تا کشاورزی وارد شده‌اند. افزایش کاربرد ربات‌ها سبب جایگزینی کارگران با ربات‌ می‌شود و علاوه بر مزایایی مانند آزادسازی زمان بیشتر برای انسان‌ها، معایبی مانند عدم پاسخگویی و ریسک سایبری و حذف شغل‌ها را در پی خواهد داشت.

رایانش ابری

رایانش ابری یکی از روش­‌های ارائۀ سرویس‌های محاسباتی پس از انقلاب صنعتی چهارم است. رایانش ابری برای پاسخ به نیاز افزایش کارهای محاسباتی و نیاز به ذخیرۀ آنها بدون داشتن سخت‌افزرها و نرم‌افزارهای گران به وجود آمده است. رایانش ابری بر اساس تقاضای کاربر و از طریق شبکه، دسترسی به سرورها و فضای ذخیره‌سازی و شبکه‌ها را فراهم می‌کند.

سخن نهایی

انقلاب صنعتی چهارم تبعات بزرگی در اقتصاد جهانی داشته‌ است. پیش‌بینی می‌شود که با فراگیر شدن فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم، طول عمر انسان افزایش یابد. با وجود مزایای بیشمار، تبعاتی مانند از بین رفتن حریم خصوصی، افزایش نابرابری، حذف احساسات انسانی، حذف بسیاری از مشاغل و مهارت‌ها را نیز می‌توان از جمله معایب این انقلاب دانست.